ANTWERPEN – De meeste mensen kennen Saida Boujdaine (29) als medewerkster van Antwerps cultuurschepen Philip Heylen, maar sinds vandaag ligt ook het boek in de winkel dat ze samen met Tom Naegels schreef. Over de uithuwelijking op haar achttiende, de familieruzie die daarop volgde en de zelfmoord van haar broer.

Antwerpse Saida Boujdaine schrijft boek over UITHUWELIJKING

Iedereen is naïef geweest door te denken dat de migratie in de jaren zestig en zeventig geen sporen zou achterlaten, schrijft Saida Boujdaine in het voorwoord. Voor haar zelf zijn die sporen diep. Haar familie was zo boos over haar strijd tegen uithuwelijking, dat twee broers haar sloegen om haar te overtuigen van hun gelijk. Toch kreeg ze diezelfde broers ook weer achter zich om haar huwelijk ongedaan te maken. "Hun dochters mogen nu alles wat wij vroeger niet mochten", vertelt Saida trots in haar huis in een steegje in Antwerpen-Noord. "Ik ben hun grote voorbeeld."

'Het boek Saida' is duidelijk jouw verhaal, met jouw foto op de cover. Ben je niet bang dat wildvreemden je straks aanspreken in de supermarkt?

Zo ver ben ik nog niet. Nu ben ik vooral bezig met de presentatie van het boek woensdagavond in Brussel. Wat daarna gebeurt, zie ik wel. Ik blijf gewoon boodschappen doen hoor, die reacties pak ik er wel bij.

Het was jouw keuze om een boek te schrijven. Maar de andere familieleden worden ook uitgebreid besproken. Wat vinden zij er eigenlijk van?

Mijn ouders en broer kunnen geen Nederlands lezen, maar ze weten dat ik goede bedoelingen heb en ze zijn trots op mij. Mijn jongere broers en zusjes hebben het boek al wel gelezen. We hebben de tekst zelfs samen verbeterd. Zij herinnerden zich sommige dingen beter dan ik. Het was wel confronterend om thuis alles wat vroeger gebeurd is weer op te rakelen, want dat heb ik gedaan. Over mijn broer Abdellah, die in 1991 zelfmoord pleegde in de Antwerpse gevangenis, spraken we bijvoorbeeld nooit. En het is niet omdat ík het verwerkt heb, dat zij er ook mee kunnen omgaan.

En dan nam je ook nog eens zo'n vreemde Belg mee om jullie familiegeschiedenis op te schrijven.

Tom Naegels is goed ontvangen in de familie. Ik had hem leren kennen op een feestje en ik had lachend gezegd dat ik ook wel een boek kon schrijven. Hij nam dat serieus, dus niet veel later zaten we samen bij de uitgever. Avonden lang heeft hij hier bij mij thuis gezeten en heb ik alles verteld. Huilend vaak, maar ook lachend. In juli zijn we naar Marokko geweest. Ik vond het belangrijk dat hij het dorpje Larache zelf leerde kennen en dat hij zelf kon zien dat er op het strand gesluierde vrouwen én meisjes in string rondlopen.

Je benadrukt in het voorwoord dat jouw verhaal uniek is, en niets zegt over de 'Marokkaanse gemeenschap'. Maar toch komen er veel herkenbare situaties in voor. De lange zomervakanties, de broer die slaat en vindt dat de Belgen zich er niet mee moeten bemoeien. Denk je niet dat het clichébeeld toch wordt bevestigd?

Ik ben geslagen en ik wil dat niet verzwijgen, maar ik schrijf ook dat de broer die me dat heeft aangedaan, inziet dat het niet goed was en zijn dochters nu anders behandelt. Mijn verhaal is niet uniek, maar ook niet algemeen. Natuurlijk zitten er herkenbare situaties in, maar ik vertel evenveel verhalen die het clichébeeld helemaal niet bevestigen.
Ben je bang voor de reacties van conservatievere Antwerpse Marokkanen?

Nee, ik heb ook niets tegen conservatieve Marokkanen. Mijn moeder is erg traditioneel, maar ze beseft nu wel dat je mensen vrij moet laten. Ik wil niemand aanvallen, niet de Marokkanen in Antwerpen en al helemaal niet de islam. Uithuwelijking heeft niets met het geloof te maken, maar met een traditie. Als we in Marokko waren gebleven, was het zelfs niet gebeurd. Mijn ouders wilden met dat huwelijk mijn leven weer vorm geven, want ik was gestopt met school. Maar voor mij was het niet meer dan een papiertje. In mijn hart was ik niet getrouwd. Mijn Marokkaanse vriendinnen waren trouwens ook verbaasd toen ik mijn verhaal vertelde.

En toch gebeurt zo'n schijnhuwelijk wel meer in Marokkaanse families. Dat mag toch ook worden gezegd?

Maar het gebeurt ook bij joden, Afrikanen, Turken en Pakistanen. Al komen zij er niet gemakkelijk mee naar buiten. Wij hebben het zelf bespreekbaar gemaakt en proberen er iets aan te veranderen.

Voel je je verwant met Marokkaanse politici als Fauzaya Talhaoui of Nahima Lanjri, die trouwens ook slachtoffer werd van zo'n huwelijk?

Dat schept natuurlijk een band, maar dat moet je ook weer niet overdrijven. Ik vind het knap dat zij Belgische politici zijn en tegelijkertijd hun roots niet vergeten. Zelf hoef ik de politiek niet in. Ik sta niet te roepen op de Grote Markt. Maar ik ben wél het grote voorbeeld van mijn nichtjes, en dat neem ik serieus.

Nu je de uithuwelijking van je af hebt geschreven is het 'tijd voor de toekomst', staat er in het voorwoord. Wat voor plannen heb je?

Dat vind ik dus een moeilijke vraag. Ik ben de laatste jaren zo druk bezig geweest met van alles te regelen dat ik daar helemaal niet over na heb kunnen denken. Mijn toekomst ligt nog open. Ik kan nu beginnen met dromen.

n Het boek Saida, Saida Boujdaine en Tom Naegels, uitgeverij Meulenhoff/Manteau, 160 blz. 16,95 euro.

Maaike FLOOR