Twee schrijvers, een reisziel

,,De Internationale'' knipoogt af en toe naar het theater, maar komt gelukkig telkens thuis in de armen van de literatuur van Tom Naegels en Annelies Verbeke.

AAN de ingang van CC De Kern staan een man en een vrouw flyers van de SP.A uit te delen, tussen de toeschouwers signaleren we hun partijgenoot en burgemeester Patrick Janssens en in de zaal weerklinkt het socialistische strijdlied. Tot zover de politiek, want De Internationale , met schrijvers Annelies Verbeke en Tom Naegels op de scène, is zonder meer een literaire productie. Een coalitie van journalistiek werk, columns en literatuur, met twee partijleden die ondanks hun verschillende stijl heel goed overeenkomen.

Voorlezen uit eigen werk is één ding, met z'n tweeën een hele voorstelling trekken een ander. Dat Naegels en Verbeke daar wonderwel in slagen, danken ze deels aan het onverholen geflirt met dat andere vakgebied: het theater. De knappe soundscapes van Patrick Calvelo, de uitgekiende belichting, de 8mm-filmpjes en het sobere maar mooie decor van het ontwerpersduo Unfold, bieden houvast. Een stapel plooibakken, een snel geïmproviseerde tafel en twee vouwstoelen visualiseren immers perfect de tijdelijkheid van het reizen, het echte thema van De Internationale .

Hoe vermakelijk de diareportages van oude vakantiekiekjes (Tom nog met een kippenborstje, Annelies met skilaarzen groter dan zijzelf) ook zijn, het zijn de auteurs zelf die reliëf aan hun teksten moeten geven. En dat doen ze, elk op hun manier: Naegels extravert, beweeglijk, reciterend; Verbeke beheerst, ironisch, ingeleefd. Beide blijven in hun voorleesstijl dicht bij zichzelf, wat de teksten ten goede komt en de spanningsboog anderhalf uur strak houdt. Temeer daar de afwisseling tussen een springerige Naegels en een discrete Verbeke perfect getimed is en een verhaal dus nooit te lang de aandacht opeist.

Mag het al verrassend heten dat drie en een half boeken, twee columns en een kortverhaal zo veel thematisch te bundelen stof bevatten, nog verrassender is het dat de makers erin geslaagd zijn de fragmenten vloeiend in elkaar te laten overgaan. Akkoord, reizen is een rekbaar begrip, zeker als je het definieert als ,,wij in het buitenland, buitenlanders hier, het verwonderd kijken naar de wereld rondom'', maar toch, er is duidelijk diepgravend gespeurd. Nadat Naegels zich met zijn Pakistaanse vriendin in café Roma heeft gewaagd, ,,verboden toegang voor iedereen die niet op het Vlaams Blok stemde'', bevinden we ons bijvoorbeeld plots in Café Sport met Maya. Het hoofdpersonage uit Slaap , de roman van Annelies Verbeke, voelt zich niet geroepen om gewetens te schoppen als iemand schreeuwt: ,,Dat ze (de Turken, nvdr) allemaal vertrekken.''

Verbeke schittert vooral tijdens het voorlezen van haar voor koeienliefhebbers geschreven kortverhaal over de os Lola. Veel gegniffel in de zaal en zelf lijkt ze er nog het meeste plezier aan te hebben. Naegels beleeft zijn moment de gloire met een fragment uit Los , waarin hij zijn Pakistaanse vriendin, met Gipsy King-danspasjes en al, probeert uit te leggen waarom hij De paella van Manuela van de Strangers zo grappig vindt. Toch is het ook goed dat hij niet de hele tijd op dat uitbundige, illustratieve elan vertelt. Te hevig sjansen met theater kan gevaarlijk zijn.

De tekstcollage brengt ons voorts naar zee, waar Maya een droomtocht met een walvis maakt. Naar Australië, waar Hannah, het hoofdpersonage uit Reus , een unieke kans krijgt om seks te hebben met een aboriginal. Naar de Pyreneeën, waar vader en zoon van mening verschillen over een everzwijn. Naar Tanzania, waar Axel, het hoofdpersonage in de volgend jaar te verschijnen roman van Naegels, zich eerst verbaast over ,,de orgastische overacting'' van een zwarte vrouw en zich dan aan haar vergrijpt. Durban, waar Verbeke zich ,,een uit een slinger geknipt papieren mannetje'' voelt, omdat ze heimwee heeft.

Reizen, zo blijkt, is lang niet altijd onverdeelde vreugd. Er is de desillusie omdat continenten geen geheimen meer hebben, het is moeizaam communiceren met iemand die Swahili of moeilijk Nederlands praat en spanningen tussen familieleden worden op vakantie vaak nog uitvergroot. Er sneuvelt een gps-systeem en dat niet alleen. Maar, net het spanningsveld tussen verwachting en ontgoocheling, diepe triestheid en absurde humor, levert relevante verhalen op. En zodoende ook een interessante voorstelling, waarin elke toeschouwer zich vroeg of laat met het schaamrood op de wangen herkent. Betrapt hij zich niet op vooroordelen, dan minstens op het ongeduld dat zich onderweg in een lijf nestelt.

Tom Naegels en Annelies Verbeke. Gezien in CC De Kern in Wilrijk op 23 september.

Volgende voorstelling: CC De Borre, Bierbeek, 30 september, 016-46.14.00. Nog tot januari op tournee.

Alle Boeken