Achterwerk in de kast

Zwijg me van ideologie. Een mens wordt dat zo hartgrondig beu, dat systematische liegen over elkaars gedachtegoed om er zelf positief tegen af te steken. 'Links verbindt en rechts sluit uit': herejezus, gelooft Caroline Gennez dat nu zelf? Links is warm en rechts is koud, links is jong en rechts is oud, links is open en rechts zit toe, rechts fucks us maar links loves you. En rechts beweert hetzelfde, maar dan omgekeerd. Is dat niet net het verschil: dat ze elk op hun eigen manier verbinden, en dat bij allebei anderen uit de boot vallen? Of altijd dezelfden?

En dan ligt Bruno Tuybens te spartelen als die paling uit Achterwerk in de kast omdat hij nooit gelogen heeft over iets wat hij simpelweg verzweeg, en zelfs ik ga nu cynisch doen over het verband tussen graaicultuur en afgunstsocialisme. Het is nogal simpel: de context bepaalt je gedrag. Werk je bij een bank en krijgt iedereen bonussen, dan zou je gek zijn om die niet te accepteren. Vertegenwoordig je een volk dat geen bonussen verdient, dan vind je dat schandalig. Zo is de Vlaming: al wie meer heeft, kreeg dat onrechtmatig; zij met minder hadden maar harder moeten werken.

En het waait nog woorden in de wind. Deze week stonden de dokters, advocaten, notarissen, professoren, bedrijfsleiders en senatoren, enfin, de monddood gemaakte underdogs van de conservatief-nationalistische, excuus klassiek-liberale denktank Libera! zichzelf te feliciteren, omdat ze geen verschil zien tussen het klassieke liberalisme en het conservatieve nationalisme: het is allebei even anti-links.

Zoals de linksen zichzelf wijsmaken dat de wereld beheerst wordt door rechts, zo denken ze daar het omgekeerde. Dus geven ze ieder jaar een prijs aan iemand die hetzelfde zegt als de prijswinnaar van het jaar daarvoor, en ze blijven volhouden dat je móed moet hebben om dat te zeggen. Leuk voor mijn collega-columnist Theodore Dalrymple, die zeer verdiend de prijs voor zijn helft van de vrijheid gekregen heeft. Benieuwd wie de Arkprijs voor de andere helft krijgt; vast ook een hele moedige, die tegen dat andere eenheidsdenken durft in te gaan.

En nu zegt u daar iets: eenheid en verbondenheid! En dat links daar volgens Gennez garant voor staat, terwijl Dalrymple precies het tegendeel beweert. Het is niet het asociale, kapitalistische rechts, nee, het is het morele relativisme van línks dat de onderklasse in stand houdt. 'De illusie van het volledig autonome individu, bevrijd van alle sociale dwang, die eigen morele regels opstelt naarmate hij voortleeft, leidde tot een verwoesting van het leven in wat we de laagste klassen noemen', zo verzon Bart De Wever, apostel van het Theodorisme, een links bij mekaar waar geen linkse zichzelf in herkent. Grappig, toch, dan, niet, dat die onderklassen in 1850 een al even verwoest leven leidden? Lag dat dan ook al aan het morele relativisme van 1968? Of zijn hier toch meer algemene sociologische wetten aan het werk?

Maar swat, citeren wij, swat, wat maakt het uit? Ideologie is: een zo groot mogelijke groep doen hoonlachen met de karikatuur die je zelf van je tegenstander hebt gemaakt. Armen komen daarbij goed van pas. Niemand kent ze, iedereen heeft een mening over hen en zelf komen ze nooit aan het woord. Wie zal je tegenspreken, als jij de relativisten of de nationalisten of de viezentisten de schuld geeft van hun armoede? Overigens, geestig alweer, maar die Dalrymple aarzelt geen moment om te scoren met precies dezelfde slachtofferretoriek die hij zijn tegenstanders verwijt: dat hij zijn debuut eerst niet uitgegeven kreeg lag niet aan zijn eigen gebrek aan talent, nee, het was het systéém dat hem tegenwerkte. Zoals ook De Wever geen verantwoordelijkheid neemt voor zijn falen: het systeem wijst hem af. En kijk eens aan: net als de onderklasse pronken ze met die afwijzing; ze schenkt hen hun identiteit. Hoe gelijk zijn mensen toch, over de klassen heen: wie faalt, in zijn job of in het leven, redt zijn gezicht door de schuld bij een ander te leggen.

Dus enfin. Zwijg me van die dikdoenerij, die woordenkramerij waarmee de elites zich profileren op de kap van de rest. Het is niet waar. Je verzint het maar. Mensen zitten anders in mekaar. En het is zoveel aangenamer om te stemmen voor politici die zichzelf, de ander en de rest góed hebben geobserveerd.