Zelfverklaard

Die Nederlandse pederast, ik herinner me half-en-half dat die eerder te gast was bij Jan Van Rompaey, nee? Even opzoeken en ja hoor, in 1994 al, op Schermen. Wedden dat er toen niet zoveel heisa over was? Omdat het een man was die 'm interviewde, een ombudsjan, op de respectabele BRTN. Bovendien: daalde deze eigenste krant recent niet zelf af in de psyche van de pedopriester? En kwam daar niet enkel lof op? Omdat het een zelfverklaarde-kwaliteitskrant was die het deed, niet groothartige Goedele, niet de vermaledijde VTM!

Er valt iets te zeggen voor bovenstaande verdediging, maar toch begint het te storen hoe vaak we ze horen. Keer op keer zie je populaire media grenzen verleggen die eigenlijk niemand verlegd wilde zien, waarna ze beweren dat ze dat helemaal níet gedaan hebben, dat ze exact hetzelfde doen als de zelfverklaarde-kwaliteitspers. Lekt Story het echtscheidingsdossier van Ilse De Meulemeester? Is dat anders dan De Standaard die de Danneels-tapes brengt? Da's toch ook een privé-document? En als Dag Allemaal schrijft dat Leterme er een minnares op nahoudt – sorry: dat een anonieme vrouw van zichzelf beweert dat ze zijn minnares is, en dat andere anonymi bevestigen dat die vrouw dat inderdaad van zichzelf beweert – wat is het verschil met Knack, dat schreef dat Marie-Rose Morel de minnares was van Onze Lieve Heer? Of wat stond er precies?

Weet u wat het is? Cultuurrelativisme. Dat mag gek klinken maar gelooft u ons: dat eindeloze getwist-en-gescheld tussen de populaire grensverleggers en de behoeders van de goede journalistieke smaak? Het is puur cultuurrelativisme. Dat die term meestal gebruikt wordt voor al even eindeloze discussies over al dan niet universele waarden op mondiaal vlak, doet daar niets aan af. Het werkt hetzelfde.

Vink mee af. Het cultuurrelativisme keert zich tegen een arrogante elite, het Westen, dat zijn opvattingen wil opdringen aan de rest van de wereld. Wat doet de populaire pers? Ze keert zich tegen een arrogante elite, de zelfverklaarde-kwaliteitspers, die haar idee van relevante, smaakvolle journalistiek opdringt aan de rest van het land. Tegen die elite wordt gezegd: 'Er is een wereld daarbuiten die jullie niet begrijpen.' Een wereld van gewone Afrikanen, Chinezen of Indiërs met hun eigen waarden, of een wereld van gewone Vlamingen, die al even weinig boodschap hebben aan de o-zo-superieure ethiek van de bakfietsbobo.

Vervolgens, met een zeer typische paradox, gaat men zich die universele waarden toch nog zélf toe-eigenen: 'Wie zijn jullie om te beweren dat onze vrouwen niet vrij en gelijk zijn? Wij hebben veel respect voor vrouwen! Meer dan het Westen, waar er op elke straathoek wel een naakte hoer hangt te pronken om een auto of een tijdschrift te verkopen.' Of, in het andere geval: 'Wij hebben wél respect voor de privacy. Wij publiceren nog niet de helft van wat wij weten! En toen wij schreven dat Leterme een minnares had, hebben wij dat vier keer gecheckt, én we hebben hem om een reactie gevraagd.' En tot slot, met een laatste dodelijke slag, drukken beide vormen van cultuurrelativisme de elite met haar neus op de eigen hypocrisie: 'Wie zijn jullie om in Irak de democratie te komen brengen, als jullie ze in zoveel andere landen net de kop ingedrukt hebben?' Of: 'Wie zijn jullie om ons deontologische lesjes te leren? Was het niet de kwaliteitskrant De Morgen die uit de bocht ging met de X-dossiers? En waren het niet de welweters van Humo die notaris X aan de schandpaal genageld hebben?'

Maar vooral het resultaat is hetzelfde: diepe onzekerheid. Men voélt dat het niet klopt, een premier van overspel betichten, een pederast de vrije baan geven, iemands echtscheidingsdossier op de straatstenen gooien of een vrouw de schuld geven van de zelfmoord van haar ex, maar men kan niet meer uitleggen waarom. Voor ieder populisme valt immers wel iets te zeggen, en dat is uiteindelijk wat cultuurrelativisme is: een vorm van populisme, de ene keer geopolitiek, de andere binnen dezelfde cultuur. En zo worden belangrijke idealen keer op keer uitgehold van binnenuit, en door het verdachtmaken van wie ze nog wil verdedigen.