Heeft De Standaard daarvoor zo neus-in-de-lucht, all high-'n-mighty lopen pronken over hoe zíj nooit de 'pikante' sms'jes van Yves Leterme zou publiceren, uit respect voor de privacy van onze politici? Enkel om nog geen week later op haar voorpagina te zetten: 'Steve Stevaert gechanteerd met intiem filmpje'? Verontwaardigde lezers, die menen dat deze krant hierdoor geen haar beter is dan Story, suggereerden ons spontaan nog smeuïgere titels. 'Waarom niet meteen: 'Stevaert van bil met Marokkaanse'?' Mja, geen slechte.
Laat ik meteen maar zeggen: toen ik die primeur van Het Laatste Nieuws las, was het bovenstaande ook mijn reactie. 'Aanschouw de dijkbreuk', mopperde ik, knus in de nok van mijn ivoren toren, omringd door mijn gesigneerde Kierkegaards. 'Zullen we alvast een reportage bestellen over alle de afgelopen week door bezorgde politici gedumpte minnaressen?' Tot ik het stuk zelf las, en merkte dat er een wezenlijk verschil bestond met wat er over Leterme is geschreven. In die mate dat ik dacht: knap werk van onze collega's. Dat De Standaard het bericht overneemt, lijkt me dan ook terecht.
Ondanks de schijn van het tegendeel – en die is sterker omdat deze kwestie zo snel volgt op de Leterme-heisa – is dit namelijk geen verhaal over stomende Steve en zijn sappige strapatsen. Het is er een over afpersing. Als een vrouw, al dan niet in samenwerking met een bende maar zeker met criminele bedoelingen, erin slaagt om een van de bekendste (gewezen) toppolitici in de val te lokken en vervolgens af te persen, dan is de relevantie groot genoeg om dat te brengen. Niet zozeer omdat die afpersing Stevaerts politieke of zakelijke functioneren zou beïnvloeden – als dat uw richtlijn is, dan heb u een punt als u zegt dat de krant dit verhaal had moeten verzwijgen. Wel omdat het verhaal onze gedeelde, algemene kennis over de samenleving vergroot. Het is voor ons allemaal relevant om te weten dat dit is gebeurd, zoals het relevant is om te weten dat er een dodelijk ongeval met vluchtmisdrijf heeft plaatsgevonden ('moet dat nu in de krant? Er sterven iedere dag mensen'), of dat er een jonge vrouw tijdens een betoging in Teheran werd doodgeschoten ('kun je je niet beperken tot een analyse van het politiek functioneren van Ahmadinejad?'). Dit verhaal overstijgt Stevaerts private probleem – dat lijkt me een goede omschrijving van hoe er op de meeste redacties wordt omgegaan met 'maatschappelijke relevantie'. Da's interpreteerbaar, zeer zeker. Maar dat is alles in deze sector.
U hebt natuurlijk gelijk als u tegenwerpt dat de krant, door hierover te schrijven, ook informatie heeft vrijgegeven die tot het privéleven behoort. Dat is delicaat. Had ze dan helemaal moeten verzwijgen waarmee Stevaert afgeperst wordt? Dat zou het stuk onwezenlijk vaag maken. En wellicht onwenselijk suggestief: de lezer zou kunnen denken dat Stevaert met politiek gevoelige info afgeperst wordt, of met fraude, of met een moord die hij gepleegd heeft en door de politie laten toedekken… Er zit dus niet veel anders op, denk ik, dan zeggen dat hij werd afgeperst 'met een intiem filmpje'.
Wat wel, wat niet?
Zowel Leterme als Stevaert plaatste ons de afgelopen week voor de intrigerende en ongewone vraag: wanneer breng je een verhaal níet? Nogal wat lezers hebben sterke opinies over wat ze allemaal níet willen lezen: geen Pippa, geen sport, geen verhalen die zich nog aan het ontwikkelen zijn en dus mogelijk nog anders uitdraaien dan het nu doet uitschijnen, geen opinies van belgicisten, en dus ook niets over het seksleven van politici, zelfs al is het een onderdeel van een groter verhaal.
Dat botst met de overtuiging van een andere groep lezers, die wantrouwig staat tegenover een redactie die zich de autoriteit toekent om iets niet in de krant te zetten. 'Nieuws achterhouden', noemen zij dat. Het volk heeft het recht om over alle feiten te beschikken, en zal dan wel zelf oordelen. 'Het moet gedaan zijn met die cultuur van 'iedereen weet, maar niemand schrijft' ' – het standpunt werd de afgelopen week ook door journalisten verdedigd, en niet alleen die van populaire media. En trouwens: hoe idioot is het om een verhaal niet te brengen, als het toch overal te lezen is?
Op zich is het een onechte discussie. Enerzijds omdat elke redactie keuzes maakt en dus 'nieuws achterhoudt'. Een blad, een zender… die ons elk detail vertellen over de sms-jes van Leterme, informeren misschien minder vaak, minder grondig of helemaal niet, over de Creg of de situatie in Congo. Wordt hen dan verweten dat ze 'het volk niet respecteren' of 'oneerlijk zijn tegenover de mensen'?
Anderzijds lijkt het, binnen de context van het internet, soms futiel om ergens een grens te trekken – om het even waar, eigenlijk: Story, bijvoorbeeld, heeft ervoor gekozen om de vrouw die Leterme in opspraak bracht, enkel bij de initialen te noemen. Luttele dagen later prijkten haar volledige naam en adresgegevens op een website. Wat voor zin heeft het dan gehad?
Tussen die twee polen probeert een krant haar plaats te bepalen, en een eigen lijn aan te houden. Zowel in het geval van Leterme als in dat van Stevaert, meen ik dat de krant verdedigbare keuzes heeft gemaakt.