Aangenaaid

Nieuws is als de seizoenen. Met een geruststellende regelmaat keert het terug. Een mooi voorbeeld daarvan kregen we begin deze maand, toen niet alleen al onze media, maar letterlijk àlle kranten, tv-journaals en nieuwssites van over de hele wereld bol stonden van een spectaculaire onthulling die al onze zekerheden op de helling zette. 'Twee Duitse historici komen na tien jaar onderzoek met schokkend nieuws: Vincent Van Gogh sneed zijn oor niet zelf af. Ze menen dat het veel waarschijnlijker is dat Gauguin het oor met zijn zwaard afhakte tijdens een gevecht.' (DS en Het Nieuwsblad, 6 mei).

Het is maar wat je schokkend noemt. Of: het is maar wat je nieuws noemt. Want wat lees ik in datzelfde Het Nieuwsblad van een poosje geleden? 'Het linkeroor van Vincent van Gogh werd misschien afgesneden door Paul Gauguin bij een hoog oplopende ruzie onder invloed van alcohol. Dat zijn de bevindingen van een Duitse deskundige die de totnogtoe aangenomen these van zelfverminking tegenspreekt.'

U ziet dat ik in de vorige paragraaf 'een poosje geleden' heb geschreven. Dat deed ik om het spannend te houden. Want nu mag u raden hoe lang het precies geleden is dat datzelfde 'schokkende nieuws' vrijwel woordelijk in dezelfde krant stond. Drie weken ervoor? Twee maanden? Een jaar misschien? Brrrr, u bent nog steeds koud hoor. Het bericht, onder de titel 'Sneed Gauguin linkeroor van Van Gogh af?' dateert van (tromgeroffel en ingehouden adem): 23 juli 2001.

Acht jaar geleden. Acht jaar geleden lazen we precies dezelfde 'onthulling' als vandaag. En niet alleen in Het Nieuwsblad. De Morgen heeft die dag vrijwel letterlijk dezelfde kop: 'Sneed Gauguin het oor van Van Gogh af?' Belang van Limburg: idem. Logisch ook, het was een bericht van Belga, en die hadden het van The Sunday Times, die een interview plaatste met de Duitse kunsthistorica die het gevecht tussen de schilders onderzocht had, en die daar nu weer een boek over gepubliceerd heeft.

Niet dat ze daarom ook geloofd wordt. Wat schrijft De Morgen in 2001? 'Volgens David Sweetman, een vooraanstaand Brits kunsthistoricus die biografieën schreef over zowel Van Gogh als Gauguin, is het verhaal van zijn collega “niet onmogelijk, maar onvoldoende bewezen,.'(De Morgen, 23 juli 2001)

Wat schrijft diezelfde krant in 2009? 'Voorlopig hechten Van Goghspecialisten niet veel geloof aan het verhaal. “Ik kan hier weinig mee,, zegt Hans Luijten, die samen met Leo Jansen en Nienke Bakker sinds 1994 werkt aan de eerste wetenschappelijke editie van Van Goghs brieven. “Als je kijkt naar de bronnen is er niets wat deze theorie bevestigt,.' (De Morgen, 6 mei 2009)

Ik vat samen. Schokkend nieuws! Een Duitse wetenschapster vertelt hetzelfde als acht jaar geleden! Toen werd ze niet geloofd, en vandaag nog steeds niet! Maar het is toch straf wat ze beweert! Léés onze krant van april 2017, met daarin de onthulling: 'Sneed Gauguin het oor van Van Gogh af?'

Misschien moeten we allemaal zoiets bedenken. 'De beroemde steek van Napoleon was geen hoed, maar een dode hond. Dat beweert schrijver Tom Naegels na tien jaar onderzoek. “Onzin," reageert Tony Mary, Napoleon-kenner en -imitator. “Napoleon was allergisch aan hond." En laat het maar de wereld rondgaan, jaar na jaar na jaar.

De internationale heisa over dit nieuws dat niet nieuw is en mogelijk ook niet waar, legt nog een ander pijnpunt bloot. Niemand in de hele wereldpers leest nog Duits. Het boek waarin het verhaal over Van Goghs oor verteld wordt, is verschenen op 23 september 2008. Maar liefst negen maanden voor het verhaal plots als een virus de wereld rondging. In de Duitse media was het boek tegen dan nochtans dikwijls genoeg besproken. 'Was wirklich mit Van Goghs Ohr geschah', kopt Die Welt op 9 december 2008. De Süddeutsche Zeitung plaatst het stuk erover op 24 februari 2009, nog altijd een dikke twee maanden voor de internationale doorbraak.

Die kwam er pas toen de Engelse vertaling van het boek op de markt kwam. En toen de Britse kranten het oppikten. Britse kranten lezen ze over heel de wereld. Tik nu 'Van Gogh' en 'Gauguin' in op Google News, en je krijgt bijna zeshonderd hits. Allemaal van dezelfde dagen: 5 of 6 mei 2009. Ironisch genoeg werd het zelfs door Duitse media opnieuw opgepikt.

Geef toe: dat is toch allemaal bizar? Van Gogh en Gauguin behoren tot de beroemdste schilders aller tijden. In de beste, nee, in de normaalste der werelden loopt er op elke redactie toch minstens één cultuurjournalist rond die een nieuwtje als dit naar waarde kan schatten? Een journalist die weet dat die hypothese al jaren leeft, en die ook weet dat ze nog altijd niet bewezen is? Een journalist die The Daily Telegraph niet verwart met het persagentschap van God?

In de beste, nee de normaalste der werelden wel ja. Breek me de bek niet open over wat er in déze wereld gebeurt met dat soort echte journalisten.