HIER ben ik weer. Ik zat in Tanzania. (Hola, niet zomaar: voor het werk.) En populair dat wij daar waren! We mochten onze neus niet buiten steken of de hele stad veerde op. ,, My friend! Welcome to Africa! You give me money for nice picture! '' Vroegen we gewoon de weg, dan werd er haast gevochten: ,,Mzungu, volg hem niet, hij is gek! Luister niet naar hem, hij is dronken! Kom, we gaan naar de watervallen kijken.'' (Maar ik woù helemaal niet naar de watervallen gaan kijken!) Meisjes van amper veertien krabden elkaar de ogen uit om naast ons op de bus te mogen zitten. ,, I like white people a lot. You want to marry me? '' Een hele mooie vrouw kwam in mijn oor hijgen: ,, My husbaaand, I laaav you I laaav you .'' (Dat was het enige Engels dat ze kon.) Ik heb vaak gedacht: ha, dat zouden wij eens met onze zwarten moeten doen, de hele tijd met ons allen joelen van ,,Neger! Hé neger! Welkom in Europa! Geef mij geld voor foto! Kom mee, ik ken mooie kerk. Volg hem niet, hij is zot! Luister niet naar hem, hij is zat! Neger, trouw met mij!" Er zou geen kat nog migreren.
Kortom, het was gezellig. En we hebben fantastische dingen gezien. Sikhs op safari! Een Masai met een synthesizer! En een venter die horloges verkocht van Osama bin Laden, van die prullen van de alles-voor-vijf-euro die beweren dat ze waterdicht zijn. (Moet ik dat nu grappig vinden of griezelig, 's werelds ergste terrorist op een horloge van de Wibra?)
Maar het leukst waren de kranten. En meer bepaald de lifestyle-bijlagen, die uitsluitend gaan over liefde en relaties. Laat niemand u vertellen dat het idee van vrouwenemancipatie in zwart Afrika niet doorgedrongen is. Volledige boekjes worden gevuld met columns over hoe mannen en vrouwen met elkaar omgaan. En God nog aan toe, het is daar een zootje. Sinds vrouwen hun onafhankelijkheid opeisen, weet niemand hoe het verder moet. Dee Dee, in The Kenyan Spectator : ,,Man zijn in onze maatschappij is een grote uitdaging. Soms zouden we wensen dat de vrouw van vroeger zou terugkeren. Kunnen mannen nog iets goed doen?''
De essentie van Dee Dees column is dat hij nog maagd is, maar geen enkele vrouw daarvan kan overtuigen, zo cynisch zijn ze geworden. Nu lijkt me dat sowieso geen verstandige bekentenis op een eerste date, maar niettemin, hoe ironisch: de brave romanticus als eerste slachtoffer van de emancipatie. (We hadden het hem kunnen voorspellen.) En inderdaad, bijna alle columns van de vrouwen gaan over hoe mannen liegen en bedriegen en dat dat maar eens gedaan moet zijn. ,,Vijf dingen om niet te pikken op je eerste afspraakje!'' (The Citizen.) ,,Getrouwd met een rotzak? Tijd om de controle over te nemen!'' (The Standard.) Het lijkt wel R&B.
Al is dat controle overnemen ook niet alles. ,,Tien redenen waarom vrouwen geen man meer vinden'', kopt The Nation . Essentie van alle tien: vrouwen eisen te veel. Een man moet niet alleen rijk zijn, hij moet zijn geld ook laten rollen: ,,Wij vrouwen verwachten dat hij alles betaalt, niet alleen voor zijn vriendin, maar ook voor al hààr vriendinnen, die op elk afspraakje altijd 'toevallig' 'even' langs lopen.'' (Dat zou ik ook vervelend vinden.) Hij moet trouw zijn en romantisch, maar toch ook sterk en mannelijk; hij moet presteren in bed, maar alleen als de vrouw dat wil – ,,zusters, dit is Afrika: je krijgt dat nooit allemaal.'' Een standpunt waar de mannelijke columnist van dezelfde krant het mee eens is: ,,Een man verlangt niet veel. Lekker eten en goeie seks. Maar zodra een vrouw getrouwd is, is ze alleen nog geïnteresseerd in je kredietkaart." Onzin, vindt dan weer een lezeres: Afrikaanse mannen verlangen helemaal geen seks van hun vrouw. ,,Daarvoor gaan ze naar de hoeren. Als hun eigen vrouw hen op dezelfde manier wil verwennen, dan worden ze wantrouwig: van wie heeft ze dat allemaal geleerd?''
Ik stond er versteld van hoe fel die discussie woedde. Al weet ik natuurlijk niet in hoeverre het echt een 'maatschappelijk debat' was. Misschien is het alleen iets van de stedelijke middenklasse, die kranten kan lezen. Ik heb geprobeerd erover te praten met George, een meubelmaker uit een dorp nabij Arusha, bij wie wij logeerden. ,,O ja, de genderdiscussie'', glimlachte hij. Die vond hij best interessant. ,,Maar uiteindelijk is het toch de man die beslist. In de politiek, in bedrijven. Is dat bij jullie anders?''
George is achtentwintig. Zijn vrouw is achttien. Ze zijn getrouwd toen zij dertien was. Een jaar later werd hun zoon geboren. Ze leken nogal gelukkig, al weet je zoiets natuurlijk nooit zeker.