'Waarom is het toch zo moeilijk om over twee dingen tegelijk te spreken?' Da's nu eens een fundamentele vraag die Luckas Vander Taelen zich stelt in zijn boekje Berichten uit Brussel. Zoals bekend is hij daarin somber gestemd over het samenleven met jonge mannen van Arabische afkomst in de hoofdstad, en wijt hij een deel van de problemen met hen aan het feit dat wij 'onze waarden' nooit aan hen hebben 'durven opdringen'. Maar als je dát zegt, foetert hij, dan verwijt links je dat je niet over de sociaaleconomische problemen praat! Terwijl het toch gewoon allebei kan zijn? 'Een deel van de traditionele linkerzijde lijkt helaas niet in staat tot intellectuele multitasking.'

Het is een fundamentele bedenking omdat níémand dat schijnt te kunnen in dit debat. Links niet, en rechts al evenmin. Vander Taelen zelf trouwens ook niet. Bijna tachtig bladzijden lang praat hij over allerlei problemen met of van allochtonen, en de twee, drie keer dat het woord 'sociaaleconomisch' valt, gebeurt dat om te zeggen dat 'links moet begrijpen dat niet alle problemen zullen worden opgelost met sociaaleconomische recepten.' Waarna het weer over de waarden gaat. En over links, dat dat niet wil zien. En wéér over links, dat dat niet wil zien. En o ja: zeiden we al dat links het niet wil zien? Zo kan ik ook intellectueel multitasken: jaja er is jouw verklaring maar jij bent blind, en nu heb ik het de rest van het boek over mìjn verklaring!

U weet dat ik al een poosje vind dat we verder moeten in dit debat. Er mag een nieuwe synthese komen, die zowel de sociaaleconomische als de culturele en religieuze factor in rekening brengt.

Er is al zoveel gezegd over dit onderwerp, er is massaal veel wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd, er zijn allerlei vormen van beleid gemunt, grote intellectuelen in binnen- en buitenland hebben er belangrijke boeken over geschreven: wie nú nog ontwaakt en per se het punt wil maken dát er problemen zijn in onze steden, die we 'niet mogen ontkennen', en dat vooral 'een bepaald soort links' die niet wil zien, nu ja, die loopt enkele debatten achter.

Net daarom is het boek van Vander Taelen zo'n teleurstelling. Hier hebben we een vijftigjarige volksvertegenwoordiger en documentairemaker, al dertig jaar inwoner van onze enige grootstad, bovendien gepokt en gemazeld in de groene beweging, waar er toch veel nagedacht wordt over stedelijkheid – en het enige wat hij doet is haast woordelijk herhalen wat Paul Scheffer, Joost Zwagerman, Dirk Verhofstadt, Guy Verhofstadt, Paul Cliteur, Sylvain Ephimenco, Hafid Bouazza… voor hem al geschreven hebben – sommigen al meer dan tien jaar geleden. Wat is de zin daarvan?

Voor iemand die intellectueel wil multitasken is het ook gek hoe hij belangrijke begrippen simpelweg verkeerd definieert. Zo beweert hij dat 'redelijke aanpassingen' erop neerkomt dat we 'bepaalde gewoontes van allochtonen die ingaan tegen ons normenbesef toch aanvaarden'. Dat is klinkklare onzin. 'Redelijke aanpassingen' is een juridische term, voornamelijk toepasbaar op het arbeidsrecht, die deel uitmaakt van onze antidiscriminatiewet, en die betekent dat een werkgever praktische wijzigingen kan/moet doorvoeren die het een mindervalide, maar eventueel (daar is discussie over) ook iemand met een andere culturele achtergrond, mogelijk maken het werk toch uit te voeren. Bijvoorbeeld: een bredere deur voorzien voor een rolstoel, halal voeding in het bedrijfsrestaurant serveren, of een jood toestaan om niet op zaterdag te werken. Van 'ingaan tegen het normbesef' is geen sprake.

Of er is zijn gewoonte om het reële te linken aan het hypothetische. Bijvoorbeeld: in Schaarbeek was er een keer gescheiden zwemmen voor vrouwen toegestaan. Dat is onmiddellijk weer verboden omdat de vrouwen naakte standbeelden in het zwembad hadden bedekt. Een terechte beslissing van de gemeente. En dan schrijft Vander Taelen: 'Een volgende stap zou wellicht kunnen zijn dat de beelden weggehaald worden.' Ziet u wat er gebeurt? Een verbod in de realiteit (geen gescheiden zwemmen) wordt omgekeerd in een mogelijke toekomstige toegeving. Zo ontneemt hij ons een goed beeld van de realiteit. En da's net wat er vaak ontbreekt in dit debat.

Al bij al is het enorm frustrerend om vast te stellen dat elke nieuwe deelnemer aan dit debat steeds weer naar het jaar nul wil. En dat het ook altijd weer nieuws is: nu zegt ook Luckas wat Paul Scheffer tien jaar geleden zei! En hij krijgt kritiek! Van Kristien Hemmerechts! Woehoe!

Zo lijkt het alsof eigenlijk niemand ook maar verwacht dat er ooit vooruitgang wordt geboekt.