Deze column verscheen in De Standaard van 9 juni 2012. Wat vooraf ging: minister van Justitie Annemie Turtelboom wil Fouad Belkacem de Belgische nationaliteit afnemen, zodat hij kan worden uitgeleverd aan Marokko, waar hij ooit veroordeeld werd (bij verstek) voor drugshandel.

Ten eerste: hij gaat niet terug naar Marokko. Al wie dat woord heeft gebruikt, heeft zichzelf dik verraden. Als ik in Hemiksem gevangen wordt gezet, waar mijn vader lang geleden werd geboren, dan vlieg ik toch ook niet terug naar Hemiksem?

Ten tweede: wat is dat met dat leedvermaak? Telkens er een Belg met Marokkaanse familie in een Marokkaanse cel zou kunnen belanden, gaat het van mu-hu-hu. Daar gaat het er nogal eens wat anders aan toe dan hier! Geen hotel-prison met teevee en iPads en Thaise massages en God-weet-welke decadente luxe wij ons inbeelden dat ze daar gratis krijgen terwijl een gewone werkmens daar zijn leven lang zijn rug voor moet breken. Nee meneertje. Der Fouad zal in zijn Marokkaanse vergeetput kunnen bikkelen met eigenhandig van de muur geschraapte betonresten, samen met Ashraf Sekkaki, Mohamed Johri en Abdelkader Belliraj, waarna ze weemoedige liederen zingen over hun paradijs’lijke jeugd in de Belgische cel.

Wat bedoelen we daar eigenlijk mee, met dat leedvermaak? Dat we het Marokkaanse gevangeniswezen als een voorbeeld zien voor het onze? Dat we onze gevangenen het liefst naar minder democratische landen zouden verschepen? Dat we zélf liever een minder democratisch land zouden zijn?

Om maar te zeggen – da’s dan ten derde –: ik word diep ongemakkelijk van Annemie Turtelbooms ‘fundamentele oplossing’. En niet omdat die, als je ‘t zo citeert, ongepaste historische associaties oproept waar ik me dan achteraf voor moet verontschuldigen in Joods Actueel. Waarom zou de ‘fundamentele oplossing’ voor Fouad Belkacems haatzaaierij erin bestaan hem ‘de Belgische nationaliteit afnemen, zodanig dat hij ook kan uitgeleverd worden’. Is dat een vorm van outsourcing, om de kosten te drukken? Of gaat het dieper – heeft het ermee te maken dat Belkacems opvattingen als ‘on-Belgisch’ worden gekwalificeerd, of als ‘veel meer Marokkaans dan Belgisch’? Gaat het dus om een machtsargument: ‘Je bent toch zo zot van de islam, nee? Awel, ga dan terug naar de islam!’

Het botst met mijn rechtvaardigheidsgevoel, die de-nationalisering. Hoe gortig ik het ook maak, mij kan ze nooit worden opgelegd. Was ik het die me bekeerd had, was ik het die op Youtube stond haat te zaaien, Turtelboom zou er niet eens aan dénken om me mijn nationaliteit af te nemen. Dat het in dit geval wel kan, omdat een in België geboren kind van Marokkaanse migranten sowieso de Marokkaanse nationaliteit krijgt en daarna zelf de Belgische moet aanvragen – dat is toch niet meer dan een administratieve kwestie! Belkacem is geen in het buitenland geboren vreemdeling die zelf, als volwassene, de keuze gemaakt heeft om naar dit land te komen, in welk geval je zou kunnen argumenteren dat de nationaliteit hem als een gunst werd verleend. Die man is hier geboren. Hij is hier opgegroeid. Hij is in alle opzichten een Belg, een Vlaming, een Vlaamse radicale bekeerling, zoals ik er een zou kunnen zijn – en u, en u, en ja zelfs ook u, als u niet oplet. Dat hij dus, in verder gelijke omstandigheden, harder gestraft kan worden dan u of ik – dat klopt volgens mij niet.

Bovendien zou het afnemen van die nationaliteit een louter symbolische geste geweest zijn, mocht Belkacem in Marokko niet tegen een celstraf aankijken. Eigenlijk wordt hier dus de strafmaat op slinkse wijze verhoogd: we veroordelen je in België tot twee jaar en het verlies van je nationaliteit wegens aanzetten tot geweld, maar, oepsie!, nu krijg je plots acht jaar in een Marokkaanse cel voor drugssmokkel!

Ook dat botst met mijn rechtvaardigheidsgevoel. Ofwel vinden we dat Belgen die in Marokko werden veroordeeld, hun straf ook in Marokko moeten uitzitten – en dan moeten we landgenoten uitleveren – ofwel vertrouwen we de Marokkaanse justitie eigenlijk niet, maar dan gebruiken we ze ook niet als ‘verzwarende straf’. Nu is de logica ver zoek: een Belg die in Marokko wordt veroordeeld, wordt niet uitgeleverd, maar een Belg die in België wordt veroordeeld, wél.

Dit is het soort dossier waarin politici en gerecht zich kunnen onderscheiden door koelbloedigheid. Hebben we Pierre Carrette uitgeleverd aan de Rus? En stel dat de Bende was gevat – zouden we hén naar een buitenlands gevang hebben gestuurd? Waarom keren we dan nu de rug naar de ideologische waanzin van het eigen volk?