De Nederlandse schrijver Pim Lammers kreeg doodsbedreigingen van conser­vatieve activisten. De klassieke reactie daarop is: ‘De vrijheid is in gevaar! In fictie kan alles, en het tegenovergestelde ook!’ Maar dat is onzin. (Column, uit De Standaard van 11 februari 2023.)

Zonder terreur zou een Mohammedcartoon vandaag wellicht even passé zijn als andere grappen over religie, schrijft Tom Naegels. Terreur houdt in stand wat het wil bestrijden. (Verschenen in De Standaard van 31 oktober 2020.)

Zoals de titel van haar pamflet ‘Zwijg, allochtoon!’ al doet vermoeden, is Rachida Lamrabet ervan overtuigd dat ze bij Unia ontslagen werd omdat ze 1. allochtoon is en 2. niet gezwegen heeft. Het essay toont een ontluisterende waarheid: allochtonen en autochtonen hebben elkaar compleet klemgezet.

Vlaamsnationalisten, moslims, joden, uiterst linkse lezers, katholieke, mensen in armoede, vakbondslui, ouderen, mensen met een beperking… Allemaal ervaren ze een onoverbrugbare kloof tussen het perspectief waarmee zij naar zichzelf en de wereld kijken, en het perspectief van de mainstream media. Die maakt dat ze zich uitgesloten en gemarginaliseerd voelen, een gevoel dat vaak grote woede oproept.

Toen Harold Polis ontslagen werd, vreesden velen voor een verschraling van het boekenlandschap. Nu lijkt het alsof eerder het omgekeerde gebeurd is: Polis blijkt erin geslaagd te zijn om het fonds dat hij bij De Bezige Bij opgericht had, te repliceren bij Pelckmans. Terwijl het oude fonds Pelckmans, dat onder Karl Drabbe boeken publiceerde die in de catalogi van die mainstream uitgeverijen vreemd zouden hebben gestaan maar er net daarom een interessante aanvulling bij vormden, de facto verdwenen is.

Eerlijk: toen bekend raakte dat Luc Tuymans die foto van Katrijn Van Giel tot een schilderij had bewerkt, had ik nooit gedacht dat er ook maar een seconde discussie over zou ontstaan. Het plagiaat was zo overduidelijk. Maar ik werk dan ook in twee sectoren, de literatuur en de journalistiek, waar het heel helder is wat ‘plagiaat’ betekent, en ook dat het absoluut niet kan.

Consequent is anders. Heb ik net een stuk gepubliceerd om te zeggen dat alle mogelijke meningen en analyses over godsdienstkritiek, vrijheid van meningsuiting, islamofobie en jihadistische moordcommando’s al jaaaren geleden gepubliceerd werden – schrijf ik er toch nog een nieuwe over. Maar ‘t is niet echt een mening over welke fundamentele waarde nu het zwaarste doorweegt. ‘t Is eerder een observatie over hoe het komt dat dit debat toch aldoor door het slop blijft ploeteren.

Didactisch is ze wel, die arrestatie van Dieudonné. Het is altijd nuttig om zelf te ervaren wat het betekent om geschokt te zijn, als je vindt dat de freedom of speech er ook is voor meningen die schokken.